نقد فیلم شطرنج باز ساخته ساتیاجیت رای
شطرنج بازهند 1977
The Chess Players
Dir: Satyajit Ray
شطرنجبازان
فیلم محصول سال 1977
تاریخ اکران: ۱۰ مارس ۱۹۷۷ م. (بریتانیا)
کارگردان: ساتیاجیت رای
داستان: پرمچند
آهنگساز: ساتیاجیت رای
بودجه: ۲ میلیون روپیه هند
بازیگران
سانجیو کومار
سعید جعفری
شبانه اعظمی
///////////////////////////////////////////////
"علی شاه" حکمران یکی از آخرین مناطق مستقل هندوستان است.بریتانیا که قصد دارد کشور ثروتمند او را کنترل کند،"ژنرال اوترام" را در یک ماموریت مخفی برای آماده سازی زمینه های الحاق اعزام می کند.با افرایش فشار سیاسی "علی شاه" در قصر خود منزوی شده و به موسیقی روی می آورد و...
کارگردان : Satyajit Ray
ستاره ها : Sanjeev Kumar, Saeed Jaffrey, Shabana Azmi
ژانر : کمدی, درام, تاریخی
کشور سازنده : هند
تاریخ عرضه : 1977
مدت زمان : 129 دقیقه
///////////////////////////////////////////////
فیلم توقیف‌شده ساتیاجیت رای ترمیم شد
آکادمی علوم و هنرهای سینمایی نسخه‌ای نایاب از فیلم مستند فیلمساز فقید هندی را ترمیم کرد که اداره سانسور هند سالها آن را توقیف کرده بود.
به گزارش خبرنگار مهر، رویترز اعلام کرد ساتیاجیت رای مستند یکساعته "سیکیم" را سال 1971 کارگردانی کرد که درباره منطقه‌ای به همین نام در هیمالیا است که هند سالها در آن نفوذ داشت و بالاخره در 1975 در میان انتقادهای شدید کنترل کامل آن را به دست گرفت.
تا پیش از آنکه هند حاکمیت خود را بر این منطقه کوچک اعمال کند، خاندان سلطنتی چوگیال که دست نشانده بریتانیا بودند بر آن حاکم بودند. چین تا سال 2005 با ادعای مالکیت سیکیم توسط دولت هند مخالف بود. سیکیم اکنون دومین ایالت کوچک هند است و به لحاظ استراتژیکی برای دهلی نو اهمیت بسیار دارد.
دولت هند در اوایل دهه 1970 با این توجیه که رای در فیلم خود از خاندان سلطنتی سیکیم چهره‌ای باشکوه ترسیم کرده، آن را توقیف کرد. رای "سیکیم" را در شرایطی ساخت که هنوز مشخص نشده هند یا چین کدامیک کنترل کامل سیکیم را به عهده می‌گیرند.
پیشتر تصور می‌شد تمام نسخه‌های مستند "سیکیم" از بین رفته، اما سال 2003 یک نسخه آن در انستیتو فیلم بریتانیا پیدا شد و آکادمی اسکار بعدها آن را دیجیتالی ترمیم کرد. "سیکیم" هفته بعد اولین بار در هند در جشنواره کلکته به نمایش درمی‌آید. دولت هند بعد از چهار دهه اجازه نمایش این فیلم را داده و نسخه 35 میلیمتری آن تا پایان سال 2008 آماده می‌شود.
آکادمی تاکنون نسخه‌های آسیب‌دیده 15 فیلم سینمایی و دو فیلم مستند رای شامل "سیکیم" را ترمیم کرده است. کارگردان سرشناس هندی سال 1992 یک جایزه اسکار افتخاری دریافت کرد و این جایزه را در حالی گرفت که در بیمارستانی در کلکته بستری بود. او همان سال در 71 سالگی درگذشت.
آکادمی پس از "سیکیم" فیلم "شطرنجبازان" رای با بازی سانجیو کمار و سعید جعفری را تولید سال 1977 را ترمیم می‌کند. رای سال 1921 در کلکته در خانواده ای هنرمند به دنیا آمد و در دوران جوانی پس از یک ملاقات با ژان رنوار، فیلمساز نامدار فرانسوی و دیدن فیلم "دزد دوچرخه"، یکی از آثار شاخص سینمای نئورئالیسم ایتالیا، به فیلمسازی علاقمند شد.
او در طول دوران فیلمسازی خود در مجموع 37 فیلم ساخت که تعدادی از آنها از جمله سه‌گانه "آپو" شامل "پاتر پانچالی"، "آپاراجیتو" و "دنیای آپو" از فیلم‌های کلاسیک تاریخ سینما هستند. این سه‌گانه درباره دوران کودکی، آموزش و بلوغ یک جوان بنگالی در سالهای اول قرن بیستم است. رای کتاب‌های بسیار نیز نوشته که به زبان‌های دیگر نیز ترجمه شده است.
///////////////////////////////////////////////
شطرنج بازان | The Chess Players
ژانویه سال 1856. نیروهای سلطه‌گر انگلیسی می‌کوشند تا «واجد علی شاه» (امجدخان) را از حکومت ایالت اوده هند ساقط کنند. همزمان، در گوشه‌ای از شهر لاکنو، پایتخت اوده، «میرروشن علی» (جعفری) و «میرزا سعید علی» (کمار)، دو اشراف‌زاده تنبل، که به شطرنج معتاد شده‌اند، همچنان بی‌خیال و سرخوش به بازی خود ادامه می‌دهند. وقتی «خورشید» (آزمی)، همسر «میرزا»، مهره‌های شطرنج را می‌دزدد و آنها را گم و گور می‌کند، دو دوست به هر ترتیبی که شده، بازی خود را پی می‌گیرند. سرانجام «واجد» برای جلوگیری از بروز هرگونه درگیری و کشتار تسلیم می‌شود. دو شطرنج‌باز نیز به خارج از شهر می‌روند تا جای ساکت و آرامی بیابند و به دور از جنجال و هیاهو به بازی خود، این بار به روش انگلیسی (وزیر به جای ملکه)، ادامه دهند...
* در فیلم، طبق روال آثار ری، تعداد آدم بدها زیاد نیست و شخصیت‌ها به صورت سیاه‌وسفید تصویر نشده‌اند. او فیلم‌نامه‌ای را که براساس داستانی کوتاه از پرمچاند نوشته، اندکی تغییر می‌دهد و با پیش بردن دو طرح داستانی موازی با یک درون مایه مشابه، سیاست بازی‌ها و نقشه و نیرنگ‌های انتقال قدرت و حکومت و با بازی شطرنج دو اشراف زاده، هم گام و هم آهنگ می‌کند. در عین حال، به قول اندرو ساریس، بیشتر تجربه تاریخی هند را در دوره‌ای که مورد تهاجم استعمار انگلستان قرار گرفته بود در نظر دارد تا جنبه‌های جهانی استعمار را. راوی فیلم آمیتاب باچان است.
کشور تولیدکننده هند
آهنگساز(موسیقی متن) ری
سال تولید ۱۹۷۷
محصول سورش جیندال
کارگردان ساتیا جیت ری، برمبنای داستانی نوشته منشی پرمچاند.
فیلمنامه‌نویس ساتیا جیت ری، برمبنای داستانی نوشته منشی پرمچاند.
فیلمبردار سومندو روی
هنرپیشگان سانجیو کُمار، سعید جعفری، امجدخان، ریچارد آتن بارو و شابانا آزمی.
نوع فیلم رنگی، 129 دقیقه.
رها ماهرو : خوانندگان عزیز سایت رها ماهرو ، لطفا نظر و نقدتان را درباره فیلم شطرنج بازان به کارگردانی ساتیا جیت رای برای ما بنویسید و بفرستید .
«ریچارد آتن‌بورو» درگذشت
» سرویس: فرهنگی و هنری - سینما و تئاتر
کد خبر: 93060301555
دوشنبه ۳ شهریور ۱۳۹۳ - ۱۰:۰۸
1408945085722_14.jpg
«ریچارد آتن‌بورو»، بازیگر، کارگردان و تهیه‌کننده سرشناس انگلیسی و برنده جایزه اسکار در سن 90 سالگی درگذشت.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، «ریچارد آتن بورو» چهره نامدار سینمای انگلیس و هالیوود که روز گذشته (24 اوت) در 90 سالگی درگذشت، برای کارگردانی فیلم «گاندی» محصول 1983 موفق به کسب جایزه اسکار شد.
وی که بیشتر شهرت خود را برای فیلم‌های «فرار بزرگ»، «پارک ژوراسیک»، «معجزه در خیابان سی‌وچهارم» و «برایتون راک» بدست آورد، برای اولین‌بار در 18 سالگی وارد دنیای بازیگری شد و در طول حیات خود در بیش از 80 فیلم نقش‌آفرینی داشت.
وی به عنوان کارگردان 12 فیلم را مقابل دوربین برد که اولین آنها «اوه چه جنگ دوست داشتنی» بود که در سال 1969 ساخت. پس از آن فیلم‌های «پلی در دوردست» (1977)، «چاپلین» (1992)، «سرزمین سایه‌ها» (۱۹۹۲) را ساخت و آخرین فیلم او در مقام کارگردان در سال 2007 با نام «بستن حلقه» ساخته شد.
«اَتن‌بورو» کار در سینما را با فیلم دو کارگردان مهم سینما (دیوید لین و نوئل کاوارد) در «آنطوری که خدمت می‌کنیم» محصول ۱۹۴۲ آغاز کرد. پس از آن «پیتر اوستینف» او را در فیلم «مدرسه و رازها» (۱۹۴۶) بکار گرفت و در همان سال در فیلم «پلکانی به آسمان» مقابل دوربین رفت.
اواخر دهه ۴۰ و ۵۰ «آتن بورو» سعی در تثبیت خود به عنوان یک بازیگر نقش اصلی در سینمای انگلیس داشت تا اینکه در سال ۱۹۵۹ در فیلم کمدی «من کاملاً خوبم جک» بعد از سالها اثری مهم و قابل اعتنا بازی کرد.
دهه ۶۰ دوره شکوفایی استعدادهای پنهان آتن‌بورو بود. سال ۱۹۶۳ در فیلم تحسین‌برانگیز «فرار بزرگ» به همراه استیو مک‌کوئین حضور خاطره‌انگیزی داشت. پس از آن بازی‌های آتن‌بورو قدرتمندتر از گذشته شد و در سال ۱۹۶۴ به خاطر بازی در دو فیلم «نشست در یک بعدازظهر مرطوب» و «تفنگ‌های باتاسی» جایزه معتبر بافتا را دریافت کرد.
در سال ۱۹۶۵ آتن‌بورو درفیلم «پرواز بر فراز فونیکس» (ساخته رابرت آلدریچ) به همراه جیمز استوارت، پیتر فینچ و ارنست بورگناین بازی کرد. در سالهای ۱۹۶۶ و ۱۹۶۷ در دو فیلم «دانه‌های شن» (رابرت وایز) و فیلم «دکتر دولیتل» ایفای نقش کرد که برای هر دو فیلم جایزه گلدن گلوب بهترین بازیگر نقش مکمل مرد را دریافت کرد.
دستاورد آتن‌بورو در دهه 70 در مقام بازیگر چندان درخور توجه نبود که فیلم‌های «رزباد» و «فاکتور انسانی» از آن جمله هستند. اگر چه ساخت دو فیلم «جادو» (با بازی آنتونی هاپکینز) و «پلی در دوردست» با بازی بزرگان سینما (از جمله لارنس اولیویه، رابرت ردفورد، مایکل کین، شون کانری و درک بوگارد) و همچنین حضور در فیلم «شطرنج بازان» (ساتیاجیت رای) اعتباری به فعالیت‌های این سینماگر در دهه 70 داده است.
آتن‌بورو در دهه 80 از سینما به عنوان بازیگر کناره‌گیری کرد و سه فیلم را به عنوان کارگردان ساخت که بی‌شک موفق‌ترین دستاورد وی «گاندی» محصول ۱۹۸۲ بود؛ فیلمی حماسی از زندگی یکی از مهمترین و برجسته‌ترین مبارزان قرن بیستم که آتن‌بورو با این فیلم همه جوایز معتبر را به عنوان کارگردان دریافت کرد و فیلم نیز توانست ۸ جایزه اسکار بگیرد.
وی پس از این فیلم در سالهای ۱۹۸۵ و ۱۹۸۷ دو فیلم دیگر با نامهای «دسته‌ی همسرایان» (با بازی مایکل داگلاس) و «فریاد آزادی» (با بازی دنزل واشنگتن) را ساخت. در سال ۱۹۹۲ آتن‌بورو بار دیگر تصمیم به ساخت زندگی یکی از هنرمندان بزرگ قرن بیستم یعنی «چارلی چاپلین» گرفت؛ اگرچه این فیلم موفقیت گاندی را نداشت، اما بار دیگر نام آتن‌بورو را بر سر زبان‌ها انداخت و وی را برای ساخت فیلم «سرزمین سایه‌ها» آماده کرد.
در سال ۱۹۹۳ استیون اسپیلبرگ توانست پس از ۱۶ سال آتن‌بورو را به عنوان بازیگر بر روی پرده‌ه نقره‌ای سینما بیاورد و فیلم پر هزینه و پر فروش «پارک ژوراسیک» را بسازد.
وی در سال ۱۹۷۶ به لقب "سر" مفتخر شد و در سال ۱۹۹۳ مقام "لورد" را نیز دریافت کرد. او بین سالهای ۱۹۶۹ تا سال ۱۹۸۲ مدیر باشگاه فوتبال چلسی بود.
از مهمترین دستاوردهای سینمایی آتن‌بورو می‌توان به دوربین جشنواره برلین در سال 1988، جایزه دستاورد سینمایی جشنواره شیکاگو در سال 2000، اسکار سینمای ایتالیا در سال 1983، جایزه ویژه انجمن کارگردانان آمریکا در سال 1983، جایزه دستاورد هنری از آکادمی فیلم اروپا در سال 1988، بهترین بازیگر جشنواره سن‌سباستین در سال 1964 اشاره کرد.
///////////////////////////////////////////////
ساتیاجیت رای
SatyajitRay
زاده ۲ مه ۱۹۲۱
کلکته, بنگال غربی
درگذشته ۲۳ آوریل ۱۹۹۲
ملیت هندی بنگالی
زمینه فعالیت فیلمساز, تهیه کننده, فویس, نویسنده, ترانه سرا
همسر Bijoya Ray
فرزندان یک فرزند
جایزه‌های دیگر
۲ بار برندهٔ جایزهٔ خرس نقره‌ای (از جشنواره فیلم برلین)
شیر طلایی (از جشنواره فیلم ونیز در سال ۱۹۵۷ برای فیلم (آپاراجیتو)
جایزهٔ ملی فیلم از دولت هند (۳۲ بار)
در سال ۱۹۸۲، دکترای افتخاری از دانشگاه آکسفورد
ساتیاجیت رای (۲ مه ۱۹۲۱-۲۳ آوریل ۱۹۹۲) یک فیلمساز مشهور هندی بنگالی بود.
او زادهٔ شهر کلکته (در ایالت بنگال غربی، در شرق هند) بود و در مدت فعالیت سینمایی‌اش ۳۷ فیلم (شامل فیلم بلند سینمایی، فیلم مستند و فیلم کوتاه) ساخت و جوایز متعددی در جشنواره‌های هندی و بین‌المللی دریافت کرد.
او نخستین فیلمش، پاتر پانچالی، را در سال ۱۹۵۵ بر اساس یک رمان بنگالی (به همین نام) ساخت که با استقبال منتقدان روبرو شد و جوایزی مانند بهترین مستند انسانی جشنواره کن را برای او به همراه داشت. پس از آن، در سالهای ۱۹۵۶ و ۱۹۵۹، او فیلم‌های موفق آپاراجیتو و آپور سانسار را در ادامهٔ داستان فیلم نخست ساخت که به همراه هم به سه‌گانه آپو مشهور شدند. فیلم رعد دوردست در ۱۹۷۳ برنده خرس طلایی جشنواره فیلم برلین شده است.
ساتیاجیت رای در دوران فعالیت سینمایی‌اش ۳۲ بار جایزهٔ ملی فیلم از دولت هند دریافت کرد و ۲ بار برندهٔ جایزهٔ خرس نقره‌ای (از جشنواره فیلم برلین) و ۱ بار برندهٔ جایزهٔ شیر طلایی (از جشنواره فیلم ونیز شد. او همچنین در سال ۱۹۸۲، دکترای افتخاری از دانشگاه آکسفورد دریافت کرد.
نام کوچکش ساتیاجیت است، اما نامش را در برخی نوشته‌های فارسی ساتیا جیت رای هم نوشته‌اند.
///////////////////////////////////////////////
سعید جعفری
سعید جعفری
(ملیت : هند قرن : 20)
Jaffrey, Saeed
بازیگر (1929، مالرکوتلای پنجاب- هند)
تحصیلاتش را در رشته ی تاریخ دانشگاه الله آباد به پایان برد. ابتدا در رادیو به کار پرداخت. در سال 1951 در دهلی نو یک گروه تآتری تشکیل داد و در کنار آن، در تلویزیون هند نیز فعالیت می کرد. در 1956 به انگلستان رفت و در آکادمی سلطنتی هنرهای دراماتیک لندن، تحصیلاتش را پی گرفت. سپس در دانشگاه کاتولیک امریکا ثبت نام کرد و در رادیوی سازمان ملل و دفتر توریستی هند در ایالت متحد به کار مشغول شد. در سرتاسر این کشور در نمایش نامه هایی شکسپیری روی صحنه رفت و پس از پیوستن به اکتورز استودیوی نیویورک، کارش را روی صحنه تآترهای امریکا و انگلستان گسترش داد.
مدتی نیز برای روزنامه ی نیویورک میرر، کاریکاتور می کشید و مجموعه ای از اشعارش را با صدای خود بر روی نوار منتشر کرد. از 1969 بازی در فیلم های تلویزیونی را آغاز کرد و در 1977 در نخستین ایفای نقش خود در فیلمی هندی، در اثر مشهور ساتیا جیت ری، شطرنج بازان بازی کرد. در بسیاری از فیلم های تجاری هندی نیز نقش هایی را بر عهده گرفت و در نخستین فیلم کوتاه تولید مرچنت- آیوری، گفتارهای متن را قرائت کرد. در چندین فیلم بلند این کمپانی نیز ظاهر شد و در تلویزیون انگلستان، در فیلم ها و مجموعه های بی شماری بازی کرد، که شب های تنوری (1985-1987) از آن جمله است.
از فیلم ها: 1959- شمشیر و فلوت (آیوری)( فقط راوی)؛ 1965- گذری به هند (و. حسین)؛ 1969- مرشد (آیوری)؛ 1970- سوارکاران (فرانکن هایمر)؛ 1975- گنگسترها (ف. ساویل)، مردی که می خواست سلطان باشد (هیوستن)، توطئه ویلبی (ر. نلسن)؛ 1977- شطرنج بازان (س. ری)؛ 1981- ابوالهول (شفنر)؛ 1982- گاندی (آتن بارو)، معصوم (شکهار کاپور)؛ 1983- بازار (بنگال)؛ 1984- لبه ی تیغ (بایرم)، گذری به هند (د. لین)؛ 1985- لباس شویی زیبای من (فریرز)؛ 1987- آن سوی کوهستان بعدی (کالیر و فورسبرگ)؛ 1989- مانیکا، دختری که دوبار زندگی کرد (ویلیه)؛ 1990- پس از نیمه شب (گروال)؛ 1993- آینه (سارین)؛ 1994- بالیوود (خان)؛ 1996- لولو (کریشنا)؛ 1997- سفر (سالوجا)؛ 2000- نسل دوم (ش. اوسالی ون).
- دیالوگ ماندگار : دلداگان ( هندی )
- دیالوگ ماندگار: گورو
- نقد فیلم گورو
- پرستو های عاشق
- نقد و بررسی فیلم: ازدواج در وقت اضافه
- نقد فیلم چراغ قرمز
- این یک فیلم نیست
- نقد و بررسی فیلم «یکی میخواد باهات حرف بزنه»
- نقد و بررسی فیلم «من مادر هستم» / فیلم جنجالی و پر حاشیه فریدون جیرانی
- سریال ستایش
- فیلم متروپل مسعود کیمیایی
- فیلم "مرواریدهای خلیج‌فارس"
- سریال خوب بد زشت
- نقد و بررسی فیلم «بیداری» به کارگردانی فرزاد موتمن
- نقد و بررسی فیلم اسب حیوان نجیبی است
- نقدی کوتاه بر فیلم ضد گلوله
10 فیلم هندی که دوست داشتیم
توسط بهزاد طالبی
10 فیلم هندی که دوست داشتیم
bollywood-stars
دومین صنعت بزرگ فیلمسازی جهان، قطعا سینمای هندوستان است. می‌گویند در هند برای بسیاری از مردم، سینما از نان شب واجب‌تر است. با اینکه سینمای هند اکثراً برای مصرف داخلی فیلم تولید می‌کند، اما این سینما از گذشته‌های دور در ایران و کشورهای عربی طرفداران زیادی دارد. تا همین دهه‌های اخیر خود دست‌اندرکاران سینمای هند هم باور نمی‌کردند که فیلم‌هایشان در جایی خارج از آسیا بیننده داشته باشد. اما چندین سال پیش شاهرخ خان ستاره‌ی سینمای بالیوود که برای اکران فیلمش، “ام شانتی ام” به جشنواره برلین رفته بود. وقتی با بی‌خیالی بر روی فرش قرمز قدم می‌زد، با فریاد مردمی که از او استقبال می‌کنند، متعجب می‌شود. به گفته شاهرخ خان دختران آلمانی از دختران هندی بلندتر فریاد می‌زدند.
قبل از انقلاب که اکران فیلم‌های خارجی مجاز بود، سینمای هند سهم ویژه‌ای از فروش سینمای ایران را به خود اختصاص می‌داد. بعد از انقلاب و ممنوعیت اکران فیلم‌های خارجی، فیلم‌های هندی به طور غیرمجاز و بر روی نوارهای بتامکس و وی‌اچ‌اس به خانه‌های مردم راه پیدا کردند. برای ما که سن و سالمان به دیدن فیلم هندی در سالن سینما نمی‌رسد، فیلم هندی در ویدئو همیشه جزئی از نوستالژی دوران کودکی‌مان است. فیلم‌هایی که قهرمانانش بدون توجه به داستان و موقعیت، ناگهان زیر آواز می‌زنند و شروع به رقص می‌کنند.
فیلم‌های زیادی هستند که در خاطره‌ی کودکی ما جا گرفته‌اند، من 10 تا از مهمترین و معروف‌ترین آنها را (قبل از سال 2000) برای معرفی به دوستان کم سن و سال‌تر و یادآوری به دوستان قدیمی انتخاب کرده‌ام. فیلم‌های دیگری هم می‌توانستند در این لیست جا بگیرند، از سینمای قبل از انقلاب مثل مادر، آواره، نام من دلقک است، از سینمای ویدئویی دهه 60 و 70 قربانی، اولاد، قدرت و ایمان، دروغگوی بزرگ، از تلویزیون بعد از انقلاب مشعل و شطرنجبازان و از سینمای سالهای کمی نزدیک‌تر دوداس، گاهی خوشی گاهی غم، کهی الوداع ناکهنا (هرگز نگو خداحافظ).
10 فیلم نوستالژیک هندی به ترتیب سال تولید:
1) آقای 420 (Shree 420)،Shree-420 کارگردان: راج کاپور، 1955
بازیگران: راج کاپور، نرگس
خلاصه داستان: پسر جوان روستایی به دنبال سرنوشتش به شهر می‌آید و با معلمی جوان آشنا می‌شود، اما زنی افسونگر او را به کارهای خلاف می‌کشاند. فیلم با برگشت مرد جوان به دامان عشق و معصومیت به پایان می‌رسد.
توضیح: داستان همیشه مورد علاقه‌ی شرقی‌ها، مثلث عشقی مرد ساده، دختر ساده و زن فریبکار و عاقبت خوش. آهنگ معروف “اینچیکه دانا” که سالها به عنوان نماد فیلم هندی در ایران استفاده می‌شد، یکی از آهنگهای این فیلم است.
sangam2) سنگام (Sangam)، کارگردان: راج کاپور، 1964
بازیگران: راج کاپور، راجندرا کومار، ویجینتیمالا
خلاصه داستان: داستان یک مثلث عشقی، دو دوست همزمان عاشق یک دختر می‌شوند و یکی فداکاری می‌کند. اما پایان داستان غم‌انگیز است.
توضیح: راج کاپور اسطوره‌ی سینمای هند که همیشه بین سینمای هنری و گیشه در نوسان بود، ملودرامی می سازد که تا سالها اشک تماشاگران سینما را درمی‌آورد. بعدها بارها در سینمای هند و ایران، این داستان دوباره‌سازی شد. بنابر شنیده‌ها (از منابع نیمه موثق) سنگام به هنگام اکران در ایران بسیاری از رکوردهای فروش را جا به جا کرد.
aa_gale_lag_jaa_3) بیا در آغوشم (Aa Gale Lag Jaa)، کارگردان: من‌موهان دسای، 1973
بازیگران: شاشی کاپور، شرمیلا تاگور
خلاصه داستان: عشق یک پسر از طبقه پائین و یک دختر متمول. پسر برای نجات جان دختر از یخزدگی با او همبستر می‌شود، فرزند حاصل پیش پدر و دور از مادر می‌ماند. سالها بعد پدر و فرزند و مادر دوباره همدیگر را ملاقات می‌کنند و به هم می‌رسند.
توضیح: ماجرای بچه‌دار شدن ناخواسته‌ی یک زوج که یکی از عجیب‌ترین داستان‌های تاریخ سینماست، به همراه صحنه رقص بر روی یخ زوج جوان فیلم و صحنه‌ی پایان‌یندی اشک‌انگیز وصال دوباره‌ی عشاق، آن را بین تماشاگران ایرانی محبوب کرد.
sholay4) شعله (Sholay)، کارگردان: رامش سیپی، 1975
بازیگران: درمندرا، آمیتا باچان، هما مالینی، امجد خان
خلاصه داستان: به درخواست یک پلیس بازنشسته، دو قانون‌شکن اجیر می‌شوند از اهالی یک روستا در برابر راهزنان حفاظت کنند. هر دو در روستا عاشق می‌شوند، اما قرار نیست هر دو زنده بمانند.
توضیح: شبه‌وسترن سینمای هند که اقتباسی آزاد از فیلم هفت دلاور (The Magnificent Seven) که خود برداشتی از هفت سامورایی (Seven Samurai) بود. با نگاهی به فیلم‌های بوچ کسیدی و ساندنس کید (Butch Cassidy and The Sundance Kid) و این گروه خشن (The Wild Bunch). تلفیق سه ژانر حادثه‌ای و رمانس و کمدی هم در هند و هم در ایران تماشاگران زیادی را به سالن‌های سینما کشاند و از آمیتا باچان ستاره‌ای شکست‌ناپذیر ساخت. از نقاط قوت اصلی فیلم شخصیت منفی فیلم (جبار سینگ) بود (با بازی امجد خان و دوبله خوب اکبر زنجانپور) که در ایران به ضرب‌المثل تبدیل شد. صحنه‌ی رقص و آواز معروف آن “رقص بر روی شیشه”.
key_art_amar_akbar_anthony
5) امر اکبر آنتونی (Amar Akbar Anthony)، کارگردان: من‌موهان دسای، 1977
بازیگران: آمیتا باچان، ریشی کاپور، وینود کانا، پروین بابی
خلاصه داستان: سه برادر در کودکی از پدر و مادر و از همدیگر جدا می‌شوند. سالها بعد وقتی یکی مسیحی، یکی مسلمان و یکی هندوست، همدیگر را پیدا می‌کنند و برای مقابله با تبهکاران با هم متحد می‌شوند.
توضیح: داستان بارها تعریف شده‌ی سینمای هند، برادرانی که در کودکی همدیگر را گم می‌کنند و در بزرگسالی به هم می‌رسند اما با طعم گفتگوی ادیان و طنزی که در فیلم جا افتاده، به همراه آهنگ معروف “امر اکبر آنتونی”.
shakti 6) قانون (قدرت) (Shakti)، کارگردان: رامش سیپی، 1982
بازیگران: آمیتا باچان، دلیپ کومار
خلاصه داستان: پسری که از پدر پلیسش دل خوشی ندارد، به تبهکاران ملحق می شود. پدر و پسر در مقابل هم قرار می‌گیرند، پدر وظیفه‌شناس باید قانون را اجرا کند.
توضیح: فیلمی که برخلاف بقیه‌ی فیلم‌های لیست از تلویزیون ایران پخش و معروف شد، بدون صحنه های رقص و آواز. آمیتا باچان (با دوبلوری استاد خسروشاهی) که نامش در این فیلم “ویجی” بود تا سالها در ایران به این نام شناخته می‌شد.
Nagina (1986)7) ملکه مارها (نگین) (Nagina)، کارگردان: هارمش مالهوترا، 1986
بازیگران: سریدوی، ریشی کاپور، امریش پوری
خلاصه داستان: پسری متمول پس از سالها به شهرش بازمی‌گردد. عاشق دختری می‌شود و با او ازدواج می‌کند، غافل از اینکه دختر ملکه‌ی مارهاست و مارگیری قدرتمند به دنبال شکار او.
توضیح: ملکه‌ی مارها به غیر از ماجراهای عاشقانه کمی هم جادو در ترکیب خود دارد و بازیگر درشت چشم و زیبایی که تازه در حال اوجگیری است، سریدوی. صحنه رقص و آواز همراه با مارگیری از صحنه‌های مورد توجه فیلم است. به دلیل موفقیت فیلم قسمت‌های 2 و 3 آن نیز ساخته شد.
Dil8) دل (Dil)، کارگردان: ایندرا کومار، 1990
بازیگران: امیر خان، مادهوری دیکشیت
خلاصه داستان: دختر و پسری جوان که عاشق هم هستند به دلیل مخالفت خانواده‌ی دختر نمی‌توانند ازدواج کنند، پس از خانه فرار می‌کنند. اما خانواده‌ی دختر آنها را رها نمی‌کنند.
توضیح: ملودرام اشک‌انگیز به سبک لیلی و مجنون، عشاق جوانی که عاقبتی تلخ دارند، داستان مورد علاقه‌ی ایرانی‌ها. با دو ستاره‌ی خوش‌چهره و نوظهور سینمای هند.
lamhe 9) لمحه (Lamhe)، کارگردان: یاش چوپرا، 1991
بازیگران: آنیل کاپور، سریدوی
خلاصه داستان: مرد جوانی که برای به دست آوردن عشق دختری شکست خورده است، ترک دیار می‌کند. سالها بعد که به کشور برمی‌گردد، با دختر عشق سابقش که مرده، مواجه می‌شود و با فرزند عشق از دست رفته، دوباره عشق را تجربه می‌کند.
توضیح: ملودرامی با موضوعی بحث‌انگیز به کارگردانی یاش چوپرا از مهمترین کارگردانان و تهیه‌کنندگان سینمای هند. به نظر می‌رسد داستان عجیب فیلم (ایجاد رابطه با فرزند عشق دوران جوانی) به موفق شدن فیلم کمک زیادی کرده است.
kuch Kuch Hota Hai10) کوچ کوچ هوتاهه (چیزی اتفاق می‌افتد) (Kuch Kuch Hota Hai)، کارگردان: کران جوهر، 1998
بازیگران: شاهرخ خان، کاجول، رانی موکرجی
خلاصه داستان: دختری 8 ساله نامهای از مادر مرده‌اش پیدا می‌کند که در آن مادرش داستان عشق همکلاسی دوران مدرسه‌اش را به پدرش شرح داده است. دختربچه سعی می‌کند پدرش را به دوست قدیمی‌اش برساند و موفق می شود.
توضیح: مقدمه‌ی ورود سینمای هند به هزاره‌ی دوم، این فیلم آن سال تمام جایزه‌های سینمای هند را از آن خودش کرد و رکورد فروش را شکست و شاهرخ خان به بالاترین نقطه‌ی سینمای هند پرتاب کرد. مثلث عشقی دو دختر و یک پسر، عشق دوران مدرسه و برخلاف سنگام پایان خوش، آن چیزی بود که مردم در قرن 21 دوست داشتند. صحنه رقص و آواز معروف سه نفره با آواز “کوچ کوچ هوتا هه”.
تا یکی دو دهه پیش سینمای هند فقط برای تولید داخل فیلم تولید می‌کرد و به غیر از ساتیاجیت‌رای کارگردانی با اعتبار جهانی دیگری در آن اطراف به چشم نمی‌خورد. سینمای هند پر است از اشکالات ساختاری و منطقی، کلیشه‌هایی که به راحتی می‌شود آنها را حدس زد، شخصیت‌هایی که منطقی رفتار نمی‌کنند یا قدرت فراانسانی دارند. از هر فیلم بالیوودی می‌شود صدها اشکال فنی گرفت، در تمام ساختارها از فیلمنامه و کارگردانی گرفته تا بازیگری، تدوین ، طراحی صحنه و لباس و . . . اما نباید فراموش کنیم که همین سینمای سر تا پا اشکال، مورد علاقه‌ی حداقل یک میلیارد نفر در هند و تعداد زیادی در نقاط مختلف دنیا، مخصوصاً ایران است.
در ایران به خاطر نزدیکی فرهنگ شرقی هند به ما، آشنا بودن قهرمانان، استفاده بسیار کم از صحنه‌های بی‌پرده‌ی جنسی، استفاده بی‌حد و حصر از صحنه‌های رقص و آواز و پایان خوش داستان همیشه فیلم‌های هندی گزینه‌ای برای تماشا بوده و هست. شاید در حال حاضر بسیاری از دوستان روشنفکر به محض شنیدن اسمی از سینمای هند روی ترش می‌کنند و کلمات تحقیرآمیز را پشت هم قطار می‌کنند، اما ما فراموش نمی‌کنیم که قسمتی از کودکی ما با همین داستان‌های بی‌منطق و شل و ول ساخته شده است.
///////////////////////////////////////////////