نقد و بررسی فیلم «یه عاشقانه ساده»

تهیه‌کننده و کارگردان: سامان مقدم

بازیگران: مهناز افشار، مصطفی زمانی، همایون ارشادی، فرهاد آییش، احمد مهران‌فر، آتیلا پسیانی، امیرحسین رستمی، سارا بهرامی، هومن سلطانی، مهری سادات ال‌آقا، علی قربان‌زاده و مهراوه شریفی‌نیا

- خلاصه داستان فیلم:

دو دوست قدیمی، از جوانی با هم عهد و پیمانی دارند. وصلت گندم دختر امان، با کرامت پسر صفر تقدیری نیست که گندم به آن تن دهد. او عشق خودش را می‌خواهد، سرنوشت خودش را می‌خواهد. عشق چیزی نیست که به عهد بی‌پرسش پایبند باشد. عاشقی ساده و سخت است. عاشقی حرف دلت است. گندم با بیست و چند سال سن، باید جلوی عهد و پیمان دو رفیق بایستد، که حرف دلش را نپرسیده بودند...
امان و صفر در جوانی با هم قراری گذاشته اند .ازدواج دو فرزند آنها وعده ایست قدیمی که هم اهل محل از آن خبر دارند اما گندم دختر امان سالها به بهانه های مختلف این وصلت را به تأخیر می اندازد و...

___________________________

- حاشیه های فیلم:

- ششمین فیلم بلند سامان مقدم است. در حالی او همچنان در انتظار فیلم صد سال به این سالهاست

- نام اولیه فیلم باگت بود که به یه عاشقانه ساده تغییر کرد

- سامان مقدم در مدتی که صد سال به این سالها توقیف بود در تلویزیون فعال بود و یه عاشقانه ساده بازگشت دوباره سامان مقدم به سینماست. مقدم درباره سالهای دوری اش از سینما می گوید: توقیف «صد سال به این‌ سال‌ها» من را نسبت به فعالیتم در عرصه سینما دلسرد کرد. هیچ‌گاه فکرش را نمی‌کردم که بتوانم باز هم با همان انگیزه و اشتیاق قبلی پشت دوربین قرار بگیرم. اما قصه‌ باگت آنقدر متفاوت و جذاب بود که من را برای ساخت فیلم جدیدم متقاعد کرد(خبرگزاری میراث فرهنگی)

- تمام فیلمبرداری "باگت" در خارج از تهران و در ابیانه و شهرهای اطراف انجام شد

- فیلم برای جشنواره سال گذشته در حال فیلمبرداری بود اما خراب شدن آب و هوا در ابیانه فیلمبرداری را متوقف کرد و گروه به تهران بازگشتند و فیلم به جشنواره بیست و نهم نرسید. اما با ادامه فیلمبرداری تا اواخر فروردین فیلم خیلی زود برای حضور در جشنواره سی ام آماده نمایش بود.

-در خلاصه داستان اولیه فیلم آمده بود: فرزند آدم محکوم به سرنوشتی بود که پدر و مادرش برایش رقم زدند. سیب دندان‌زده همه‌ی قصه را خراب کرد. آدمیزاد، محکوم شد اما سرنوشتش را به باد نسپرد. در عذاب زمین، دنبال راهی رفت که شاید به بهشتش بازگردد.انسان همیشه دنبال سرنوشت خودش است. می‌جنگد تا به بهشت بازگردد. می‌رود تا سرنوشتش را خودش بنویسد. دو دوست قدیمی، از جوانی با هم عهد و پیمانی دارند. وصلت گندم دختر امان، با کرامت پسر صفر تقدیری نیست که گندم به آن تن دهد. او عشق خودش را می‌خواهد، سرنوشت خودش را می‌خواهد. عشق چیزی نیست که به عهد بی‌پرسش پایبند باشد. عاشقی ساده و سخت است. عاشقی حرف دلت است. گندم با بیست و چند سال سن، باید جلوی عهد و پیمان دو رفیق بایستد، که حرف دلش را نپرسیده بودند...

- یه عاشقانه ساده در ژانر کمدی رومانتیک روستایی پروانه ساخت گرفت!

"سامان مقدم" یکی از کارگردانان جوان، خوش فکر و فعال سینمای ایران است که کار خود را از دستیاری "مسعود کیمیایی" در" رد پای گرگ" آغاز کرد.او با فعالیت در ژانرهای گوناگون اجتماعی(سیاوش و کافه ستاره)، سیاسی(پارتی) و کمدی(مکس) توانست خود را مطرح سازد و شهرتی به دست آورد و به نظر می رسید خرده محبوبیتی هم دارد که ساخت سریال شبه هندی و سخیف شمس العماره او را از چشم طرفدارانش نیانداخت و حتی منجر به کشف استعداد برخی بازیگران طنز شد که تا آن روز جایی در تلویزیون نداشتند.

************************************************************

نقد و بررسی:

طرفداران مقدم در جشنواره ی فجر امسال منتظر اثری بودند که به استناد خلاصه داستانی که در مطبوعات منتشر شده بود فیلمی رمانتیک و لطیف به نظر می رسید ."یک عاشقانه ساده" با بازی "مهناز افشار"، "مصطفی زمانی" و" احمد مهرانفر"(که این روزها بسیار پر کارند) شاید می توانست مخاطب را راضی از سینما بیرون بفرستد اما نه تنها کمترین بار مفهومی و موضوعی ندارد بلکه شباهت تمام و کمالش به رمان های عامه پسند و داستان های مجلات خانوادگی باعث حیرت بیننده می شود.گرچه با همین موضوع پیش از این "خسرو سینایی"، "عروس آتش" را ساخته بود که به موفقیت بالایی دست یافت.

ولی متاسفانه سر و شکل این فیلم چنان دم دستی و بدون کمترین دقت و اهمیت درست شده که بعید است کار مقدم باشد .مقدمی که در اولین اثرش "سیاوش"بالاتر از انتظارات ظاهر شده بود.

خلاصه داستان شیک و ادبی ای که از" یک عاشقانه ساده "چاپ شده کمترین ارتباطی به داستان نخ نما و کلیشه ای اش ندارد(متنی که در باب آدم و حوا و سیب نیم خورده است)باز هم مثلث عشقی ،عهد و پیمان قبایل روستایی و جوانمردی و لوطی گری افراطی در حد خودزنی که نشان می دهد مقدم از طلا بودن پشیمان شده و دوست دارد مس شود! گرچه او که به قول خودش از توقیف فیلم قبلی اش "صد سال به این سال ها "دلسرد و نومید شده بود سوژه ی اثر را چنان جذاب دیده که وسوسه شده آن را بسازد در حالی که این چنین موضوعات عشقی که بی هیچ ظرافت و پیچیدگی طرح می شوند و پایانشان نیز کاملا بر بیننده روشن است عمرشان حداقل در سینمای ایران به اتمام رسیده است.فیلم نامه ی یک "عاشقانه ساده" را "امیر عربی" (که اخیرا با نگارش فیلم نامه "سعادت آباد" به شهرت رسیده بود) با طرحی از" زامیاد سعد وندیان" (عمده ی فعالیتش به حوزه ی سریال و تله فیلم مربوط می شود)به رشته تحریر در آورده است .عربی که در هنگام اکران "سعادت آباد" دفاع جانانه ای از کاراکترهای آن می کرد و فیلم را خوب و قابل قبول می دانست اکنون برای دفاع از آخرین کارش باید استدلال های محکم تری در دست داشته باشد.
بازیگران فیلم نیز انگار اصلا در جای خود قرار نگرفته اند و کاراکتر به درستی به آنها نچسبیده است."علی قربان زاده" با نقش بی ربط و بی اثرش در داستان تنها حسی نوستالژیک را در بیننده به وجود می آورد و "فرهاد آییش" که اغلب پای ثابت آثار کمدی است کمترین جذابیتی ندارد. تنهابازی " مهراوه شریفی نیا "کیفیتی متفاوت از دیگران دارد و "مصطفی زمانی" هم به نظر می رسد نسبت به گذشته قدری در کارش پیشرفت کرده است. افکت ها ضعیف و نحوه ی ادای دیالوگ ها سرد و بی احساس است و حتی با وجودی که فضای اثر روستایی است از لهجه خبری نیست!شاطر یک روستای دور افتاده(با بازی "همایون ارشادی") چنان لفظ قلم و ادبی صحبت می کند که مخاطب اصلا نمی تواند بین او با یک بازیگر تحصیلکرده و دنیادیده فرقی بگذارد.نه تنها مقدم موفق نشده بازی مناسبی از بازیگرانش بگیرد بلکه خود نقش آفرینان هم چنان که باید و شاید و به گواهی آنچه در فیلم های قبلی ازشان دیده ایم برای کاراکترشان مایه نگذاشته اند.
گریم بازیگران نیز نامناسب و به دور نوآوری انجام شده و در مورد بازیگران زن به خصوص سبب نازیبایی چهره و ظاهر کاراکتر کرمعلی(با بازی "آتیلا پسیانی") و کدخدا صفر(با بازی "فرهاد آییش")را به حالتی مسخره و خنده دار در آورده است .طراح لباس" یک عاشقانه ساده" هم در راستای همکاری با سایرین به بیننده نشان می دهد که دختران روستایی به شیکی دختران شهر لباس می پوشند و "گندم"(بابازی "مهناز افشار")مانتو های مدرنی را در دهات بر تن می کند که امروزه در نمایشگاه های مد و لباس عرضه می گردد!یا برای مثال کارگردان و طراح صحنه ی فیلم به این موضوع توجه ندارند که شاطر امان با لباس شیک و مرتبش چطور نانوایی است که بدون آنکه ذره ای آرد بر کتش بنشیند یا حتی پیشبندی بر تن کند دستش را به آرامی در تنور می برد و نان آماده و خنک شده را بیرون می کشد!حتی در ابتدای فیلم هم نام و زمان وقوع داستان ذکر نشده که سبب سردرگمی مخاطب می شود(فیلم برداری اثر در "ابیانه" انجام شده) و با این گونه اشتباهات و بی دقتی ها در کنار هم کل اثر از ریخت افتاده است. به جز دیالوگ های تخت و ناهمگون که اصلا نقش مهمی در داستان ندارند باید از چند شوخی جنسی علنی نام برد که به هیچ وجه با ظرافت و مهارت عنوان نشده اند و رو بودن این نوع تعابیر تواما سبب خنده و خجالت حاضرین سینما شده بودند.شاید هم به این دلیل فیلم در ژانر کمدی رمانتیک روستایی پروانه ساخت گرفته باشد!
به جز اینها خلوت کردن دو دلداده داستان (افشار و زمانی)آن هم در یک روستا با مردمانی متعصب خود نیازمند بحث و بررسی بیشتر است چرا که پیش از آن سابقه نداشته تنهایی و حریم شخصی یک زوج غریبه و نامحرم به این شکل نمایش داده شود خصوصا اگر مرد داستان تنها فرد مومن و معتقد فیلم باشد که بر نماز خواندنش تاکید می شود و اعتقادش به اذان هنگام عهد بستن آشکار می گردد.آنچه بیش از همه ی اینها دل مخاطب را به درد می آورد استفاده ی ابزاری مقدم از اشک ریختن ساده و معصومانه ی علی(با بازی مصطفی زمانی)است که سبب اندوه و رنجش بی جهت می شود چرا که در فرهنگ ایرانی و حتی سایر کشورها نشان دادن گریه ی مرد که نماد استقامت و اراده است تصویری تلخ و به دور از واقعیت است.همانگونه که از قدیم گفته اند "مرد که گریه نمی کند!"به خصوص که علی این داستان برای عشقی زمینی و از دست رفته می نالد که هیچ تلاشی برای حفظش انجام نداده !

به شخصه تنها نقطه ی قوت اثر را موسیقی فوق العاده اش می دانم که بسیار گوشنواز بود و با برخی از تصاویرفیلم که در طبیعت گرفته شده بود همخوانی داشت."امیر توسلی" که اخیرا به خاطر ساخت موسیقی " مختار نامه" نامش بر سر زبان ها افتاده ?به مانند آخرین آثار مقدم برایش آهنگسازی کرد تا بهترین قسمت "یک عاشقانه ساده" رقم بخورد.
پس از تماشای این فیلم به این فکر افتادم که ای کاش "سامان مقدم "دلسرد می ماند و این عاشقانه ی ساده را نمی ساخت.گرچه با اطلاق واژه ی ساده به نام فیلم می تواند در هر جلسه ی نقد و بررسی انتقادات را به این واژه ارجاع دهد و بگوید "خودم از قبل گفته ام ساده! یک عاشقانه ساده!"

-------------------------

منبع : سینما ی ایران